امام خمینی چند روز قبل از انقلاب به مردم ایران توصیه کرد که باید در تولید گندم خودکفا شویم و مردم آن قدر حرف امام را عملی کردند که در سال بعد نیروی کار برای جمع آوری گندم در کشور وجود نداشت، لذا مردم شهرها مجبور شدند به کمک روستاییان برای جمعآوری گندم بشتابند.
به نقل از خبرگزاری فارس؛ امام خمینی (ره) که مبارزات خود را از سال ۱۳۴۲ با مخالفت با لایحه کاپیتولاسیون آغاز کرد، طی ۱۵ سال مبارزه با رژیم طاغوت فرازهای مختلفی در زندگی خود داشت که فرازهایی از آن مربوط به امور اقتصادی بوده است.از مهمترین آنها این بود که امام خمینی روزهایی قبل از پیروزی انقلاب از طریق گزارشات متوجه شده بود که تولید گندم در کشور ایران به حداقل رسیده و عمده گندم به عنوان قوت غالب مردم از طریق واردات تامین میشد. علت این مسئله آن بود که در اوایل دهه ۱۳۵۰ به واسطه افزایش قیمت نفت در دنیا درآمدهای سرشاری نصیب کشور شده بود و با سیاستهای جایگزینی واردات به جای تولید، علاوه بر واردات محصولات صنعتی و ماشین آلات به واردات گندم نیز اقدام شده بود.به عنوان مثال در حالی که سال ۱۳۵۳ ایران بزرگترین صادر کننده پنبه بود، اما سیاستهای جانشینی واردات، باعث شده بود که کم کم از تولید این محصول اقتصادی فاصله بگیریم، حدود ۱۵ سال بعد به وارد کننده پنبه تبدیل شدیم.امام خمینی خود معتقد بود که جامعه اسلامی نباید نظر تغذیه و غذا وابسته به بیگانگان باشد، گرچه مراودات تجاری بین کشور اسلامی و کشورهای دیگر رایج است، اما نباید به وابستگی شدید منجر شود.
ریشه قرآنی خودکفاییبر اساس آیه قرآن «ولن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا/ خداوند ابدا راه سلطه کافران بر مومنان قرار نداده است» که قاعده «نفی سبیل» از آن استخراج شده، خداوند هیچ راه سلطه و تسلطی برای کافران بر مسلمانان قرار نداده و بنابراین کشورهای اسلامی باید از نظر تولیدات اساسی و غذایی و غذای اصلی جامعه خودکفا باشد.بر این اساس، مهمترین محصول غذایی کشور، گندم است که به واسطه واردات در قبل از انقلاب نقطه حضیض خود رسیده بود اما با فرمان امام خمینی مبنی بر کاشت گندم، در سال بعد چنان گندم تولید شد که برای برداشت آن جهاد سازندگی و بحث کمک به روستاییان مطرح شد.مردم دسته دسته از شهرها به روستاها میرفتند و در جمعآوری گندم کمک میکردند. حاج علی حبیبی از انقلابیهای کرمان میگوید، «اگر بگویم بر سنگ هم گندم روییده بود، غلو نکردهام. مردم بر هر جای زمین گندم کاشتهبودند سبز شده بود و زمین ثابت کرد که از تو حرکت و از خدا برکت به چه معناست».
جهاد سازندگی یادگار امام خمینی (ره)بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، بر اساس گفته جلیل بشارتی عضو هیئت موسس جهاد سازندگی، با فرمان امام خمینی مبنی بر اینکه رژیم گذشته از روستاییان غافل شده و روستاها عقب ماندهاند، برای آبادی روستاها و سازندگی کشور جهاد سازندگی تشکیل شد.
جلیل بشارتی عنوان کرد، ما وقتی به فرمان امام خمینی به یک روستا رفتیم، با خود گفتیم که باید چه کار کنیم و جهاد سازندگی به چه معناست، دیدیم هیچ کاری از دستمان بر نمیآید، گفتیم که حداقل زبالههای سطح روستا را جمع کنیم و کاری هر چند کوچک، برای کمک به روستا کرده باشیم، وقتی این کار را کردیم، جوانان روستا هم به ما پیوستند و در جمع آوری زباله روستا کمک کردند و به این ترتیب اولین اقدامات جهاد سازندگی شروع شد.جهاد سازندگی که با هدف کاستن فاصله توسعه یافتگی بین روستاها و شهر و رفع محرومیت در روستاها تشکیل شده بود، از نیروی مردمی و داوطلب شکل گرفت و در ابتدا کارهایی مانند ایجاد راه روستایی، آبرسانی و برق رسانی به روستاها و کمک به تولید و جمع آوری محصولات کشاورزی شکل گرفت، اما با شروع جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹ جهادگران علاوه بر روستا، به جبهه جنگ نیز اعزام شدند و در پشتیبانی فنی و مهندسی جبههها کمک کردند، از جمله ساختن جاده، سنگر، پل و سایر استحکام مورد نیاز رزمندگان اقدام کردند.به عنوان مثال جهادگران در زمان جنگ، پل ابداعی با لولههای نفت بر روی رود کارون احداث کردند که تعجب مهندسان جهان را برانگیخت.یکی دیگر از اقدامات جهاد سازندگی برق رسانی به روستاها بود، در حالی که قبل از انقلاب، تعداد انگشت شماری از روستاها از نعمت برق برخوردار بود، اما در حال حاضر با گذشت ۴۶ سال از انقلاب اسلامی ۹۹.۹ درصد روستاهای کشور از نعمت برق و بیش از ۹۰ درصد روستاها از نعمت آب آشامیدنی بهداشتی برخوردار هستند.اینها همه به مدد همان فرمان امام خمینی مبنی بر جهاد سازندگی که با شعار همه با هم جهاد سازندگی بود، اتفاق افتاد.
اولین پیام اقتصادی امام خمینی بعد از انقلابامام خمینی وقتی بعد از ۱۵ سال تبعید به ایران برگشت، متوجه شد که از نظر مسکن نیز مشکلات زیادی برای اقشار مستضعف و کم درآمد به ویژه در روستاهای به وجود آمده است، بنابراین دستور افتتاح حساب ۱۰۰ را دادند که و خود نیز با رقمی حدود ۱۰۰ هزار تومان در این حساب برای احداث مسکن محرومان کمک کردند.مردم در آن زمان آن قدر منتظر فرمان امام بودند که به گفته، محمود بهمنی رئیس اسبق بانک مرکزی، بعد از صدور فرمان امام، مردم از چهارراه گلوبندک تا بانک ملی شعبه بازار صف کشیده بودند تا مبالغی برای حساب صد امام به منظور کمک به احداث مسکن مستضعفان واریز کنند.این فرمان امام همانند نسیمی مردم را به صحنه کشاند و در واقع یک اقتصاد مردمی را به نمایش گذاشت.متاسفانه بعد از بعد از پایان یافتن جنگ تحمیلی، به بهانه ایجاد نظم و انضباط و همچنین ایجاد ساختار تشکیلاتی و دولتی، جهاد سازندگی که ابتدا به عنوان یک نهاد انقلابی بود، اول تبدیل به وزارت و سپس در وزارت کشاورزی ادغام شد.همچنین نهادهایی مانند بنیاد مسکن، کمیته امداد امام خمینی برای حمایت از محرومان، همه این نهادها تبدیل به سازمان شدند و رفته رفته از روحیه جهادی و مردمی فاصله گرفته و تشکیلاتی شدند و این موارد به سازمانهای موجود و قبلی کشور پیوستند و همرنگ و همانند آنها شدند.در حالی که عامه مردم انتظار داشتند، طبق شعارهایی که امام خمینی در پیروزی انقلاب مطرح کرده بود و که مهمترین آن استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بود که یک مفهوم استقلال یعنی اینکه ملت بتواند نیازهای اولیه و مهم خود را در داخل برآورده کند که بحث خودکفایی گندم و اقتصاد مردمی در این در ذیل این شعار قرار میگیرد.
متاسفانه برخی افراد با تفکر لیبرالی و تفکر تکنوکراتی و دیوان سالاری، کم کم این نهادهای انقلابی را در شمار دستگاههای دولتی و اداری قرار دادند و روحیه انقلابی و جهادی در این دستگاهها کاهش پیدا کرد.
مستضعفان، کلیدواژه امام خمینیبه موازات این مسئله، واژههایی مانند مستضعف در ادبیات امام خمینی وجود داشت، تبدیل به اقشار کم درآمد و مناطق محروم شد و نقش دولت در حمایت از این اقشار پررنگ شد.به این بهانه دولت در قیمتها دخالت کرد و قیمت گذاری کرد، در حالی که از نظر تفکر امام خمینی دولت هیچ وظیفه در قیمت گذاری ندارد، بلکه هدف امام خمینی از ایجاد نهادهای انقلابی مانند جهاد سازندگی یا بنیاد مسکن و یا کمیته امداد امام خمینی، مشارکت مردم برای رفع محرومیت و استضعاف بود و به هیچ وجه به این نبود که همه این موارد توسط دولت و با بودجه دولتی انجام شود.این مسائل باعث افزایش سهم دولت در اقتصاد و افزایش بی رویه بودجههای دولتی شد، به گونهای که در حال حاضر سهم دولت از اقتصاد ملی بیش از ۸۰ درصد، سهم نهادهای عمومی و شرکتهای به اصطلاح خصولتی حدود ۵ درصد و سهم بخش خصوصی و تعاونی حدود ۱۵ درصد است.در حالی که باید مردم به عنوان صاحبان اصلی انقلاب بازیگر اصلی اقتصاد باشند و دولت به عنوان سیاستگذار، هدایتگر و ریل گذار برای فعالیتهای مردمی باشد و اگر بحث حمایت از مستضعف و مناطق محروم و روستایی نیز میشود، مراد این است که با کمک مردم و با هدایت دولت و به وسیله مردم این مسئله حل شود، نه اینکه اندازه دولت هر روز بزرگتر، سهم مردم در اقتصاد کمتر و ناترازیها تشدید شود.
در حال حاضر مشکلاتی مانند ناترازی انرژی، دخالت دولت در قیمت حاملهای انرژی، ناترازی در صندوقهای بازنشستگی، محیط زیست، ناترازی بودجه دولتی و ناترازی مدیریت، با کمک مردم و با میدان دادن به مردم قابل حل است.وگرنه دولت هر چقدر هم بزرگ شود و هر چقدر برای کسری بودجه پول چاپ کند یا قیمت دلار را افزایش دهد، باز هم ناترازیها به طور کامل رفع نخواهد شد.
سرمایهگذاری در تولید ادامه راه امام خمینیامسال هم که از سوی مقام معظم رهبری به عنوان سال سرمایهگذاری با مشارکت مردم مطرح شده است، ناظر بر این مسئله است که حل مشکلات اقتصادی با کمک مردم و با میدان دادن به مردم و توجه به تعاونیها و بخش خصوصی امکانپذیر است. متاسفانه برخی از سیاستها اینگونه است که به بهانه راضی نگه داشتن نصب کنونی فشار زیادی به منابع زیرزمینی وارد میشود و میزان تولید نفت و گاز و حاملهای انرژی به شدت افزایش پیدا کرده است، به گونهای که به گفته وزیر نفت و وزیر نیرو هر چقدر هم ما تلاش کنیم و بنزین و گازوئیل بیشتری تولید کنیم یا هر چقدر هم برق بیشتری تولید کنیم، به خاطر ارزان بودن قیمت این حاملها و چاه ویلی که در بخش مصرف کنده شده است، باز هم پاسخگو نیست و کسری میماند، لذا ما مجبور هستیم به سمت مدیریت مصرف پیش برویم. در حال حاضر چون این منابع زیرزمینی جز مصادیق «انفال» است، برخی از سیاستهای دولتها اینگونه اجرا میشود که به بهای راضی نگه داشتن نسل حاضر، سهم نسلهای آینده را نیز حراج میکنند و هیچ توجهی به پایداری محیط زیست ندارند.
به گفته اکثر کارشناسان، شدت مصرف انرژی در کشور ما دو و نیم برابر میانگین جهانی است و این به خاطر همان نگاه قیم مآبانه دولت و قیمت گذاری و دستکاری قیمتهای نسبی حاملهای انرژی است، این روند فقط با کمک مردم و مشارکت مردم و هدایتگری دولت و اصلاح نظام حکمرانی و همچنین برگشت به سیاستهای کلی مقام معظم رهبری و سیاستهای امام خمینی قابل حل است.
مدیر مسئول : میلاد مانوسیان
خبرنگار : آرمین حضرتی
منبع : خبرگزاری فارس
